​Bilinçsiz tüketim alışkanlığı nedeniyle ihtiyaç fazlası olarak, gereksiz yere tedarik edilen, ancak tüketilemeyip çöpe atılan yiyeceklere gıda israfı denir. Gıda israfı rastlantısal, bilinçsiz veya bilinçli olabilir. Ürün tedarik zinciri sürecinin başından sonuna kadar ürün hasat veya nakli sırasında tüketime uygun olan gıdaların dökülmesi, ezilmesi, bozulması, çürümesi "gıda kaybı" olarak adlandırılır ve bu durum genellikle rastlantısal olur. Bunun yanında; lokantada yemek yedikten sonra tabaklarda bırakılan yemek artıkları, ihtiyaç listesi hazırlanmadan yapılan ve çürüyerek çöpe gitmesi kaçınılmaz olan, market ve pazar alışverişlerinden alınan ihtiyaç fazlası ürünlerin çöpe atılmaları da gıda israfı sonucunu doğurmaktadır. Gıda israfının ayrıca para, zaman, enerji, emek, toprak ve daha birçok kaynak israfıyla ilgili olduğunu da ayrıca belirtmek gerekmektedir.

Dünya genelinde 821 milyon insan açlıkla mücadele etmektedir. Günümüzde herkese yetecek kadar yiyecek üretilmesine rağmen, her gün açlık ve bağlantılı sebeplerle yaklaşık 25 bin kişi hayatını kaybetmektedir. Her yıl küresel olarak üretilen gıdanın yaklaşık % 30'u israf edilmektedir. Bu %30'luk israf ortalama 1.3 milyar ton gıdaya denk gelmektedir. Bu gıdaların maddi açıdan değeri ise 1 trilyon dolardır. Türkiye'de gıda israfı sorununun maliyeti yıllık 214 milyar lirayı bulmaktadır. Ülkemizde her yıl 325 bin ton gıdanın ziyan olduğu araştırmalarla belirlenen bir gerçektir. Türkiye'de bir yıl içinde 700 milyon ekmek çöpe atılmaktadır. Günlük olarak bakıldığında ise; ortalama 4 milyon 900 bin ekmeğin çöpe atıldığı tespit edilmiştir.

Peki gıda israfını önlemek için ne yapmalıyız? Kuşkusuz en önemli görevlerden biri, bize yani tüketim alışkanlıklarımıza dayanıyor. En hızlı ve etkin çözümü kendi tabağımızda, mutfağımızda, dolabımızda ve market sepetimizde yapabiliriz. Bilinçli tüketici kültürünün bireyselden başlayarak toplum geneline yayılmasını sağlayabiliriz. Tüketim kültürüne dönük eğitimlere ağırlık verilmesi, okullarda veya ülke genelinde kampanyalar yapılması, kamu spotları oluşturulması, görsel ve işitsel teşvik edici yayınlar, örneğin kuru ekmeklerin bayatlamadan doğranıp uygun ortamda saklanarak çorba ve alternatif yemeklerde kullanımını içerir sunular, etkililiği ve sürekliliği olan kampanyalarla israfın önüne geçmemiz mümkündür.

Unutmamalıyız ki; gıda kaybı insanlık ayıbıdır.

Gökmen ŞENGÜN

Gıda ve Yem Şb. Md