Yeşil ve su bakımından zengin yemlerin havasız ortamda fermantasyona uğratılarak (ekşitilerek) saklanmasına silolama, bu işlem sonucu elde edilen yeme de silo yemi veya silaj denir.
Ülkemizde çayır mera alanlarının kısıtlı, otlatma mevsiminin sınırlı oluşu ve kış aylarında hayvanların kaba yem ihtiyacı önemli bir problem olmasından dolayı silaj yapımı önem arz etmektedir. Kışın hayvanlar için gerekli olan kaba yemler yeşil ve sulu yemlerden sağlanırsa hayvanların verimleri yıl boyu korunabilmektedir.
İlimizde 2004 yılı itibariyle hızla yaygınlaşan mısır silajı yapımı, sulama imkanlarının artmasıyla daha çok ekilmeye başlanmıştır, il genelinde ekim alanı 10.000 dekar civarındadır.
DOĞRU SİLAJ NASIL YAPILIR ?
1-Biçim zamanı; Mısır silajında biçim zamanı kuru madde miktarının %35 olduğu zamandır. Bu oran tarladan alınacak olan 1 kg bir mısır bitki örneğinin mikrodalga fırında kurutularak tartılması sonucu belirlenir.Kurutmadan sonra kalan örneğin miktarı en az 350 gr olmalıdır. Bu rakam altında ise kuru madde yeterli sayılmayacağı için biçim yapmak henüz erkendir.
2-Biçim Metodu; Mısır biçim makinalarının bıçakları keskin ve randımanlı çalışması doğru silaj yapımında önemli rol oynar. Parça büyüklüğü 2 cm olmalı, biçim esnasında yerden toprak almamalıdır. Ayrıca dane patlatıcılı biçim makinalarının kullanımı kaliteyi artıracaktır.
3-Depolama Metodu; Silajın sıkıştırılıp kapatılması en fazla 48 saat içinde bitirilmelidir. Kapatma esnasında silajın iyice bastırılması, hava almayacak derecede altına ve üstüne polietilen naylon kullanılması gereklidir. Ayrıca silajın üzerine baskı oluşturacak hurda lastiklerinde dizilmesi silajın bozulmadan saklanmasında önemli rol oynar.
4-Silaj katkı maddeleri; Silaj bakteri faaliyetinin sağlıklı bir biçimde çalışması gereken bir ortamdır. Eğer bakteri faaliyeti zayıf ve yetersiz olursa silajın bozulma riski artmaktadır. Özellikle yaygın yapılan hatalardan biri silaja tuz atılmasıdır. Tuz, bakteri faaliyetini engelleyerek fermantasyonu geciktirmekte ve silajın olgunlaşmasını engellemektedir. Bu açıdan silajda tuz kullanımı tavsiye edilmemektedir. Silaj katkı maddeleri silajın fermantasyonunu hızlandırarak silajın bozulmasına engel olan bir madde olan silaj inokulantları son yıllarda yoğun miktarda kullanılmaktadır. İnokulantın esas görevi ortam Ph'ın düşürerek Ph 4-4,5 seviyesine indirip silajdaki bakteri faaliyetine rahatlatacak ortam hazırlamaktır.
Silaj katkı maddelerinin bulunmadığı durumda çiftçi şartlarında evlerde atık olarak çöpe giden ''Peynir Altı Suyu'' silaj yapım aşamasında silaja katılarak silajın olgunlaşmasında önemli bir etki yapacaktır. Silaj yapımında yapılan başka bir hata ise silaja dışardan arpa, buğday vb. gibi hububat ve ya hububat kırması katılmasıdır. Bu uygulama esasında zamanından önce biçilmiş dane olgunlaşan mısırlarda karbonhidrat kaynağı olarak katılsa da silaj içinde yeterince homojen dağıtılamaması, belli bölgelere hem küflenme yapmakta hem de farelerin ilgisini çekerek silaj naylonunun delinmesi ve silajın hava alarak tamamen bozulmasına sebebiyet vermektedir.
Doğru silolama yapılmayan silajlar bozularak beslenmede kullanılan gebe hayvanlarda yavru atma, toksik etki ve zehirleme yapabilmektedir. İyi korunmuş bir silo besleyici değeri yüksek, hayvanlar tarafından sevilerek tüketilen bir gıda kaynağıdır. Bu anlamda süt sığırcılığı ve besicilikte rahatlıkla kullanılabilmektedir.
BAYBURT TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Şube Müdürlüğü